Zomer 1940. Nederland is bezet. De Nederlandse regering heeft halsoverkop het land verlaten en zich in Londen gevestigd. Er is geen contact tussen Londen en bezet Nederland. Hoe moet er verbinding worden gelegd? Hoe kan de regering het verzet steunen als daar geen informatie over is?
In juli 1940 wordt in Londen de Nederlandse geheime dienst opgericht: de Centrale Inlichtingendienst (CID). Een aantal militairen en Engelandvaarders is bereid om als geheim agent naar Nederland te gaan.
Maar wie gaat hen opleiden tot geheim agent en boven Nederland parachuteren of per boot aan het Scheveningse strand afzetten? Wie levert de zendapparatuur en onderhoudt het radiocontact? Dat zijn de Engelsen. In de eerste periode werkt de CID samen met de Engelse inlichtingendienst: Secret Intelligence Service (SIS of MI6).
De concurrerende Engelse dienst Special Operations Executive (SOE), opgericht om sabotage en ‘irregular warfare’ in bezette gebieden uit te voeren, wil ook operaties in Nederland opzetten. In mei 1941 begint SOE militairen te rekruteren. Vanaf eind 1941 worden SOE-agenten geparachuteerd om sabotage en verzet te organiseren. Het loopt uit op een fiasco: meer dan 50 geheim agenten worden door de Duitsers gearresteerd. Hun zendapparatuur en sabotagemateriaal valt in Duitse handen. Ruim anderhalf jaar communiceert SOE nietsvermoedend met de Duitse Abwehr, in plaats van met hun eigen agenten. Dat is bekend geworden als het ‘Englandspiel’.
Slechts zeven van SOE’s geheim agenten uit de periode 1941-1943 overleefden de oorlog.
In Het Englandspiel en de geheime diensten in Londen wordt als eerste ook het Britse onderzoek naar het Englandspiel in kaart gebracht. In Londen onderzochten we de persoonsdossiers van de betrokken agenten, de beslissingen van de legerleiding, de discussies binnen de geheime diensten en de politieke besluitvorming, de spanningen tussen de verschillende diensten en de infiltratie van hun operaties in Nederland door de Duitsers. Daarmee biedt dit boek het complete verhaal van een van de grootste spionagedrama’s uit de Tweede Wereldoorlog.
Het is een vervolg op ons in 2020 verschenen boek Op verzoek van Hare Majesteit. De oorlog van Wiardi Beckman. Het centrale thema daarvan is de poging van een aantal jonge Nederlandse verzetsstrijders om de politicus en verzetsman Stuuf Wiardi Beckman in 1941-1942 per boot uit bezet Nederland naar Londen te halen. Deze geschiedenis bleek nauw verweven te zijn met het complex aan Nederlandse en Britse geheime diensten in Londen in de eerste oorlogsjaren. We besloten opnieuw de archieven in te duiken, voor verder onderzoek naar de ‘geheime oorlog’ in Londen van 1940 tot 1943 en naar de achtergronden van het Englandspiel.
