top of page

Herman Overes

1908-1944

Amsterdam

Hermanus Johannes

‘Hoewel hij klein is, heeft hij lef’

Herman kwam uit Amsterdam, waar zijn vader tramcontroleur was. Volgens de informatie van zijn militaire keuring uit 1927 had hij zeven jaar lager onderwijs gevolgd en daarna avondlessen aan een tekenschool, terwijl hij werkte als timmerman. Hij voltooide zijn militaire dienst in 1928 in Dordrecht. Daarna deed hij een technische opleiding (aan een middelbare technische school). In 1936 vertrok hij naar Zuid-Afrika om in Pretoria als timmerman te gaan werken.


In Zuid-Afrika werd Overes in januari 1942 opgeroepen voor Nederlandse militaire dienst. Met een groep andere militairen reisde hij op SS Windsor Castle van Kaapstad naar Engeland. In eerste instantie kwamen zij bij het Nederlandse Legioen in Wolverhampton. Overes werd in juni gerekruteerd door het Special Operations Executive (SOE) om als geheim agent naar Nederland te gaan. Op 15 juli 1942 begon hij aan de opleiding bij SOE met minstens negen anderen die zouden worden uitgezonden tussen november 1942 en mei 1943. Een van hen was Ivo van Uijtvanck. Hij was op hetzelfde schip uit Kaapstad overgekomen en Overes en hij waren bevriend geraakt. Ook tijdens de SOE-opleiding waren ze altijd samen.


SOE had door heel Engeland huizen gevorderd en verschillende ‘special training schools’ ingericht. Daar verbleven de agenten in opleiding gedurende een aantal weken terwijl ze les kregen en opdrachten moesten uitvoeren. Ze werden daarbij begeleid en tegelijkertijd in de gaten gehouden – of ze bijvoorbeeld de veiligheidsregels wel in acht namen en ze wel geschikt waren om als geheim agent te worden uitgestuurd. Overes’ opleiding begon in West Court, daarna volgde een paramilitaire training in Glaschoille House in Schotland, parachutetraining op het vliegveld Ringway bij Manchester, ‘finishing school’ in Beaulieu en een instructie in sabotage in Station VXII in Brickendonbury.


Het oordeel van zijn begeleiders was:

‘Een kleine en stevige kerel, scherp, vriendelijk en behulpzaam. Erg populair bij de rest van de groep. Degelijk karakter.’

En:

‘Nogal spraakzaam. Erg populair bij de studenten, die altijd grapjes maken over zijn lengte; maar hoewel hij klein is, heeft hij lef. Hij is betrouwbaar, drinkt matig.’

Zijn persoonsdossier bij SOE vermeldt een lengte van 1 meter 65 – bij zijn militaire keurig was overigens opgeschreven 1 meter 62,8. Als hobby’s had hij bij SOE opgegeven: zwemmen en lezen.


In november 1942 was Overes klaar om te worden uitgezonden. Hij zou in Nederland moeten gaan helpen bij het opzetten van ‘geheime legers’ die op het moment van de geallieerde landing in Europa in actie zouden komen tegen de Duitsers. Voor hem waren al meerdere SOE-agenten uitgezonden met allerlei taken voor het organiseren van geheime legers. Op 29 was het zo ver: samen met collega-agent Ben Ubbink vertrok Overes om half twee ’s nachts van het vliegveld Royal Air Force (RAF) Tempsford. Om tien voor vier sprongen ze af bij Leersum. De RAF-officier die hen het seintje gaf om te springen noteerde dat ze ‘heel blij’ het vliegtuig hadden verlaten.


Wat men in Engeland niet wist was dat de SOE-organisatie in Nederland sinds maart 1942 was geïnfiltreerd door de Duitsers. Toen SOE een bericht stuurde naar de zender van SOE-agent Han Jordaan om de komst van Overes en Ubbink aan te kondigen – zodat er een comité klaar zou staan om de agenten op te vangen – werd dat gelezen door Duitse radiotelegrafisten. Bij hun landing werden Overes en Ubbink meteen gearresteerd. Ze werden gevangen gezet in Haaren. Ubbink wist vandaaruit te ontsnappen. Overes werd met andere geheim agenten naar Assen overgebracht en in april 1944 naar de gevangenis in Rawicz. Het is niet bekend hoe en waar Overes is omgekomen. Veertig van de 51 agenten – van SOE en van de Secret Intelligence Service – die in Rawicz gevangen werden gehouden, werden in september 1944 naar Mauthausen getransporteerd, waar zij op gruwelijke wijze de dood in werden gedreven. Hun namen werden in Mauthausen genoteerd. Overes en tien anderen ontbraken. Mogelijk zijn zij bij Rawicz, het concentratiekamp Gross Rosen of een ander kamp omgebracht of bezweken.


advertentie Overes
De Tijd, 26 juli 1945.

Overes’ familie plaatste in 1945 een bericht in de krant met een verzoek om informatie, maar ook bij het onderzoek naar de vermiste agenten kwamen geen officiële gegevens boven water over hun lot. In 1951 werd Overes’ overlijden vastgesteld. De laatst bekende verblijfplaats was Rawicz. Hij moest zijn omgekomen tussen 15 april 1944 en 3 september 1944.

29 oktober 2023

bottom of page